Uitstelgedrag, ben jij een uitsteller?
Herken je dat? Je neemt je voor om een klusje of taak te doen, maar je vertoont telkens uitstelgedrag.
Het lukt je gewoon niet om eraan te beginnen, sterker nog, je bent in staat om het volledig te ‘vergeten’.
Je verstopt het letterlijk en figuurlijk.
De meeste mensen zullen dit uitstelgedrag wel herkennen, en als het maar soms gebeurt dan is er vaak sprake van gezonde weerstand ergens tegen. Gezond, omdat het een signaal is dat je ergens mee bezig bent wat mogelijk niet bij je past. Een uitnodiging om te onderzoeken of je wel op de juiste weg zit in werk of privé.
Of je vindt het gewoon een rotklusje dat helaas tóch moet worden gedaan…
Nieuwe vaardigheden aanleren
Lastig wordt het, voor jezelf en voor je omgeving, als je dit uitstelgedrag vaak vertoont.
In dat geval kan er sprake zijn van een achtergebleven ontwikkeling van één of meer executieve functies. Vrij vertaald: het lukt je niet goed om te plannen en aan je taak te beginnen.
Kortom, bepaalde vaardigheden ontbreken of zijn nog niet volledig ontwikkeld.
Het woordje ‘nog’ geeft al aan dat je deze vaardigheden tot op zekere hoogte kunt ontwikkelen.
Wel geldt dat hoe ouder je bent, hoe lastiger het kan zijn om nieuwe vaardigheden aan te leren. Maar gelukkig is niets onmogelijk!
Wat zijn executieve functies?
Executieve functies bestaan uit meerdere vaardigheden. In het boek Slim maar… uit 2009 beschrijven Peg Dawson en Richard Guare hun model, bestaande uit elf vaardigheden die ze tot de executieve functies rekenen.
De elf vaardigheden
− Reactie (of respons)-inhibitie, dit is het vermogen om na te denken voor je iets doet.
− Werkgeheugen, het vermogen om informatie vast te houden tijdens de uitvoering van complexe taken.
− Zelfregulatie van affect/emotieregulatie, het vermogen om emoties te reguleren om doelen te realiseren, taken te voltooien of gedrag te controleren.
− Volgehouden aandacht, het vermogen om de aandacht erbij te houden, ondanks afleidingen, vermoeidheid of verveling.
− Taakinitiatie, het vermogen om zonder treuzelen met projecten te beginnen, op tijd en op efficiënte wijze.
− Planning/prioritering, de vaardigheid om een plan te bedenken om een doel te bereiken of een taak te voltooien. Hierbij moet je ook in staat zijn beslissingen te nemen over wat belangrijk en wat niet belangrijk is.
− Organisatie, het vermogen om dingen volgens een bepaald systeem te organiseren of te ordenen.
− Timemanagement is het vermogen om in te schatten hoeveel tijd je hebt, hoe je die kunt indelen en hoe je je aan tijdslimieten en deadlines kunt houden.
− Doelgericht doorzettingsvermogen, dit is het vermogen om een doel te formuleren, dat te realiseren en daarbij niet afgeleid of afgeschrikt te worden door andere behoeften of tegengestelde belangen.
− Flexibiliteit, oftewel de vaardigheid om plannen te herzien als zich belemmeringen of tegenslagen voordoen, zich nieuwe informatie aandient of er fouten gemaakt worden; dus het aanpassen aan veranderende omstandigheden.
− Metacognitie, dit houdt in het vermogen om een stapje terug te doen om jezelf en de situatie te overzien, om te bekijken hoe je een probleem aanpakt; hierbij gaat het om zelfmonitoring en zelfevaluatie.
Ik dacht altijd dat ik de enige was…
In mijn praktijk kom ik vaak kinderen en volwassenen tegen die in meer of mindere mate te maken hebben met onvolledig ontwikkelde vaardigheden. Het betreft vaak slimme mensen, dromerige mensen, drukke mensen, maar ook degenen die te beschermd zijn opgegroeid.
Ook stress, verdriet, middelengebruik, eenzaamheid, slaapgebrek of te weinig lichaamsbeweging kunnen executieve functies negatief beïnvloeden. In die gevallen is het belangrijk om te onderzoeken hoe de kwaliteit van leven kan worden verbeterd.
Hieronder vind je een filmpje met heldere uitleg!